Jedną z kar jaką przewiduje kodeks karny jest kara ograniczenia wolności, która trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata; wymierza się ją w miesiącach i latach. Polega ona na
1) obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne;
2) potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.
Obowiązek i potrącenie, o którym mowa powyżej mogą być orzeczone przez Sąd łącznie lub osobno.
Od 01 października 2023 r. wejdzie w życie dodatkowy przepis co do wymiaru tej kary. Mianowicie jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, a przestępstwo jest zagrożone zarówno karą ograniczenia wolności, jak i karą pozbawienia wolności, karę ograniczenia wolności wymierza się w wysokości nie niższej od:
1) 2 miesięcy – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku;
2) 3 miesięcy – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat;
3) 4 miesięcy – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.
Zmiany jakie wejdą w życie od 01.10.2023 r. w kodeksie karnym oraz zmiany jakie już obowiązują odnośnie wykonywania kar, które reguluje kodeks karny wykonawczy warto skonsultować z prawnikiem (radca prawny lub adwokat) podczas porady prawnej w kancelarii.
Wracając do tematu głównego przypomnieć trzeba, że w czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:
1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;
3) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.
Z kolei potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej; w okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.
Kodeks karny przewiduje również łagodniejsze traktowanie sprawcy przestępstwa i wymierzenie mu kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności. W pierwszej sytuacji jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może zamiast tej kary orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 3 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 100 stawek dziennych, jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek.
Powyższego nie stosuje się do sprawców, którzy popełniają przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego oraz sprawców przestępstw o charakterze terrorystycznym.
W drugim przypadku tj. w sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn (tzn. nawet jeżeli ustawa za dane przestępstwo przewiduje minimum 1 miesiąc pozbawienia wolności), sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 3 miesięcy, a jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej 10 lat – 6 miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat 2. Przepisów art. 69-75 kodeksu karnego nie stosuje się (m.in nie stosuje się kary więzienia w zawieszeniu). W pierwszej kolejności wykonuje się wówczas karę pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Drugi przypadek jest znacznie bardziej surowszy niż pierwszy, treść brzmienia tego przepisu może stanowić trudność w jego zrozumieniu dla osoby na co dzień nie mającej styczności z prawem. Jednakże może ten przepis być korzystniejszy dla sprawcy. Co prawda ustawa zabrania w drugim przypadku zastosowania tzw. „zawiasów”, ale są jeszcze inne możliwości chroniące przed odbyciem kary w zakładzie karnym. Zdecydowanie warto w takiej sytuacji skontaktować się z radcą prawnym lub adwokatem prowadzącym sprawy karne, bo jego działania mogą być bardzo pomocne, tym bardziej że pomiędzy radcą prawnym a adwokatem nie ma dla klienta żadnej znaczącej różnicy.
Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 5, gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat lub jedynie karą grzywny czy ograniczenia wolności. Jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił. Jeżeli w okresie 5 lat, wszczęto postępowanie, karalność ustaje z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu.
Nie można wykonać kary ograniczenia wolności, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło 10 lat.
Tutaj ważna uwaga – W art. 15zzr ust. 6 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wskazano, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia. Przepis art. 15zzr wszedł w życie 31.03.2020 r.
Cały artykuł 15zzr został uchylony na mocy art. 46 pkt 20 ustawy z 14.5.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875, która weszła w życie 16.5.2020 r.). Jednocześnie w ustawie tej w art. 68 ust. 5 wskazano, że z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpoczyna się bieg przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia.
Zgodnie z uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 14 września 2022 r., I KZP 9/22 wstrzymanie od dnia 31 marca 2020 r. biegu terminu przedawnienia karalności w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia dotyczy przedawnienia karalności tych czynów zabronionych niezależnie od tego, czy zostały popełnione począwszy od dnia 31 marca 2020 r., czy też przed tą datą.
Zatem wstrzymanie biegu przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary dotyczy okresu od 31 marca 2020 r. do 15 maja 2020 r.
W razie skazania na karę ograniczenia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
Moja kancelaria prawna mieści się w Wałbrzychu. Reprezentuję klientów na całym etapie postępowania karnego rozpoczynając od postępowania przygotowawczego aż na postępowaniu wykonawczym kończąc.
