W polskim prawie obowiązuje swoboda testowania. Oznacza to, że spadkodawca może pozbawić spadku spadkobierców ustawowych (zstępnych, małżonka, rodziców itd.). Jednocześnie zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego (KC) interesy osób najbliższych spadkodawcy są zabezpieczone poprzez zachowek. Czy jednak w przypadku wydziedziczenia spadkobierca nadal ma możliwość uzyskania zachowku?
Czy zachowek nadal obowiązuje w przypadku wydziedziczenia?
Można spotkać się z opinią, że wraz z wydziedziczeniem spadkobierca traci prawo nie tylko do majątku, ale i zachowku. W rzeczywistości tak nie jest. Zgodnie z art. 991 § 2 KC zachowek w pierwszej kolejności powinien trafić do spadkobiercy. Spadkodawca może w testamencie pozbawić ustawowych spadkobierców prawa do zachowku (podając konkretną przyczynę), jeśli:
- wbrew woli spadkodawcy postępują oni uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- dopuścili się względem spadkodawcy lub bliskich mu osób umyślnego przestępstwa,
- uporczywie nie dopełniali względem spadkobiercy obowiązków rodzinnych.
Jeśli jednak wydziedziczenie jest skuteczne, to wprawdzie pozbawia prawa do należnego zachowku wydziedziczonego, ale prawo to nabywają jego zstępni (dzieci), co wynika z art. 1000 § 1 KC. Jest to wówczas ich własne prawo do zachowku, a nie dziedziczone poprzedniku. Art. 1011 KC jednoznacznie stanowi:
Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę.
Kontrowersje i szereg wątpliwości dotyczących tego, kiedy powstaje uprawnienie do zachowku w przypadku wydziedziczenia, pojawiają się nie tylko wśród potencjalnych spadkobierców, ale istnieje też w doktrynie prawa. Zasadniczo są to kwestie dość złożone, dlatego też w przypadku zaistnienia tego typu problemów, zachęcamy do skorzystania z profesjonalnego wsparcia naszej Kancelarii Prawnej.
