Każdy z nas może stać się spadkobiercą, otrzymując po zmarłym jego majątek. Jednakże zawsze istnieje możliwość, że dana osoba nie będzie chciała przyjąć spadku. Prawo wyznacza jednak termin na jego przyjęcie lub odrzucenie. A co w przypadku, gdy spadkobierca go nie dotrzyma? O skutkach spóźnienia, a także przydatnych instrumentach prawnych przeczytasz poniżej.
Ile jest czasu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku?
Zgodnie z art. 1015 par. 2 Kodeksu cywilnego, brak oświadczenia ze strony spadkobiercy w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, wiąże się z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza z mocy prawa. Innymi słowy, jeśli spadkobierca nie podejmie decyzji w tym czasie, to automatycznie staje się właścicielem/współwłaścicielem majątku pozostawionego przez spadkodawcę.
Spóźnienie się z terminem na przyjęcie lub odrzucenie spadku
Niestety przepisy nie przewidują możliwości przywrócenia terminu w dokładnym tego słowa znaczeniu. Udzielając porad prawnych w Wałbrzychu, zauważam, że to częste sytuacje, wynikające najczęściej z braku znajomości przepisów prawnych. Na szczęście nie jest to sytuacja bez wyjścia. Składając oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub dokonując tej czynności z przekroczeniem terminu 6. miesięcy, albo nie podejmując w tym zakresie jakichkolwiek działań, można bowiem popełnić błąd lub działać pod wpływem groźby. Dotyczy to również sytuacji, w której w ogóle nie doszło do złożenia oświadczenia.
Oznacza to, że w takich przypadkach istnieje możliwość uchylenia się od skutków prawnych. Powołany do spadku musi oświadczyć przed sądem, czy i w jaki sposób przyjmuje spadek, a także udowodnić, że doszło do działania pod wpływem błędu czy groźby. Termin na skorzystanie z tej instytucji prawa cywilnego wygasa po upływie roku od wykrycia błędu, zaś w przypadku groźby – po upływie roku od chwili, kiedy stan obawy ustał. W tym zakresie dużą rolę odgrywa oczywiście materiał dowodowy. W praktyce te czynności potocznie są nazywane przywróceniem terminu do złożenia oświadczenia spadkowego.
Najczęściej spotykane błędy to błąd co do stanu spadku, a więc co wchodzi w jego skład oraz czy spadkobierca pozostawił długi. Drugi najczęściej spotykany błąd, to błąd co do znajomości prawa, a więc, jakie czynności należy podjąć oraz w jakim terminie. W tego typu sprawach niewątpliwie znaczenie ma wiele okoliczności, które należy wziąć pod uwagę, oceniając prawdopodobieństwo powodzenia sprawy na drodze sądowej, bowiem tylko sąd jest właściwy do oceny, czy doszło do działania pod wpływem błędu, czy też nie.
Zgodnie z art. 84 § 2 Kodeksu cywilnego można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (tzw. błąd istotny).
Warto skorzystać z pomocy prawnika (radcy prawnego lub adwokata), który skrupulatnie podejdzie do sprawy, biorąc pod uwagę wiele okoliczności, jakie zaistniały w sprawie, albowiem cały łańcuch wydarzeń będzie miał duże znaczenia dla przebiegu postępowania.
